Geguritan Lubdhaka

1896

Mohon support WEB Sastra Bali dengan mensubscribe channel youtube ORGANIC MIND

PANGASTUNGKARA
( SINOM )

Om Swastyastu ya namah
Tityang damuh Hyang Bethari
Nulad kraman kawi sastra
Nyurat Sastra ngurit gending
Gita Lubdhaka kagurit
Nurun saking Lontar Kalpa
Kardin Mpu Tan Akung riin
Kirang langkung
Ledang ugi ngampurayang.

-1-

Pinaka pamungkah atur, kawitin tityang antuk pangastungkara “ Om Swastyastu”.
Tityang pinaka damuh I Ratu sane tambet.
Tityang pangkah wyakti nulad sang pangawi
Mangkin tityang nyurat sastra kanggen gita
Gita sane jagi gurit mamurda Lubdhaka
Gita niki kasurat sakeng ngetus ring Lontare
Lontar punika mawasta Siwa Ratri Kalpa
Ida Mpu Tan Akung sane ngawi lontar nika
Kirang langkung atur tityang
Tityang nglungsur geng rena sinampura

-2-

SINOM

Kacrita dawege kuna
Wenten juru boros rusit
Parab ipun I Lubdhaka
Liat salap ngresin ati
Bawos banggras dengkak-dengkik
Ten maduwe welas kayun
Morosin bojog lan kidang
Punika karyane sering
Anggen ipun
Ngupapira pianak somah.

-3-

Inggih.mangkin critayang pari indik duk riin
Daweg punika wenten juru boros rusit pisan
I Lubdhaka parab I juru boros punika
I Lubdhaka paliatne salap nyejehin gati
Yan mabawos ipun banggras setata nengkik
Akedik ipun nenten madruwe manah welas asih
Ten welas asih morosin I bojog wyadin kidang
Wantah maboros karyan I Lubdhaka saraina
Pikolih maboros anggen ipun
Ngupapira pianak miwah somah ipune.

-4-

GINADA

Nuju panglong pat belas
Tilem kapitu puniki
Semengan Lubdhaka ngalas
Ten wenten buron kapangguh
Lelasan ja ten wenten medal
Nyantos lingsir
Ten polih buron apicek

-5-

Inggih, kacrita ring kalaning panglong kaping pat belas riin.
Daweg punika nemonin rahina Tilem Kapitu
Semeng ruput, I Lubdhaka sampun ka alase
Nanging lacur, asiki nenten manggihin buron
Sampunang ja buron ageng, lelasan ja ten wenten
Raris nyantos kasanja
Jeg asiki I Lubdhaka nenten polih buron

-6-

Raris ngungsi alas wayah
Irika wenten tlaga asri
Tunjungnyane manca warna
Toyane nirmala tuhu
Irika ipun maka sanja
Lacur pisan
Nenten wenten buron prapta

-7-

Punika mawinan, raris ipun ngungsi alas sane sripit
Ring alase punika, wenten telaga asri pisan
Toyan tlagane punika ening nirmala wyakti
Irika raris I Lubdhaka ngintip buron maka sanja
Nanging lacur pesan
Irika taler, jeg asiki ten wenten buron rawuh

-8-

Lubdhaka raris ngrenggeng
“Yee ne suba nyaluk wengi
Yening mulih cadang macan
Ngebog dewek sinah aluh
Paling melah dini nginep”
Raris gelis
Ipun ngrereh genah pules

-9-

Raris I Lubdhaka ngrenggeng jeroning ati
“Yeh………sing mrasa ne dong suba sanja gumine
Yen jani mulih, sinah I dewek di jalan kacadang I macan
Sawireh peteng, pedas I macan aluh ngebog I dewek
Ah.paling melah I dewek lakar nginep dini“
Puput ngrenggeng raris
I Lubdhaka ngrereh genah sirep sane becik

-10-

SINOM

Ring sisin tlaga punika
Taru bila ageng mentik
I Lubdhaka mongkod bila
Di carange ipun ngesil
Ring sampune nyaluk wengi
I Lubdhaka arip tuhu
Manahnyane ngancan jejeh
Prade nyeriet akedik
Janten sampun
Runtuh nengkayak ring tanah

-11-

Inggih…kacrita ring sisin telaga punika
Irika mentik taru bila asiki ngrempayak ageng
Raris ipun munggah ring taru bila punika
I Lubdhaka mangesil ring carang taru bilane
Kacrita ring sampun nyaluk wengi jagate
Raris ipun arip ten sida baan nanggehang
Metu raris manah I Lubdhaka ajerih pisan
Sane kajejehin I Lubdhaka, yan akedik nyriet
Sampun janten
Ring pertiwi runtuh lung maplisahan

-12-

GINADA

Mangda kiyap tan mangoda
Daun bilane kapikpik
Kasintungang ring telaga
Ical raris kiap ipun
Marawat ring jroning manah
Solah ipun
Maboros ten welas arsa

-13-

Raris mangda ipun nenten kaliput olih arip kalintang
Raris I Lubdhaka mikpik daun bila punika
Daun bilane kasintungang ring telagane saka siki
Punika mawinan raris ical aripne I Lubdhaka
Tan pasangkan, raris marawat-rawat ring manah ipun
Sane marawat solah ipun
Solahe maboros ten madruwe welas asih

-14-

Lubdhaka raris ngrenggeng
“Yen keneh-kenehang jani
Solah dewek jele pesan
Ngawe sengsara satuwuk
Mamati-mati setata
Uli jani
Dewek suwud himsa karma “

-15-

Raris I Lubdhaka ngrenggeng jroning ati
“ Yen keneh-kenehang jani solah I dewek ane suba-suba
Sujatine jele pesan solah I dewek maboros ento
I dewek tuwah ngawe lara duhkita dogen
Gegaen i dewek setata tuwah memati-mati
Paling melah uli jani
I dewek lakar suwud nyalanang Himsa Karma “

-16-

Daun bilane kapulang
Nyantos mabejug makeh pisan
Marupa lingga sekala
Tan karasa semeng ruput
Tedun gegeson I Lubdhaka
Raris gelis
Budal ka pondok matalang

-17-

Inggih…raris kacrita daun bila sane kapulang olih I Lubdhaka ring telaga punika
Daun bila sane kapulang akeh pisan nyantos mabejug ring telagane
Bejugan daun bilane ring telaga punika nyantos marupa lingga
Ten karasa saget sampun semengan jagate
Raris gegesonan Lubdhaka tedun sakeng taru bilane
Tur raris gelis
I Lubdhaka budal nenten makta punapa-punapi

-18-

GINANTI

Somahnyane nyanggra alus
“Manah tityang inguh pisan
Ibi beli nenten prapta
Napi ke ngawinang beli ?
Napi beli mangguh baya
Ledang dartayang ne mangkin“

-19-

Somah I Lubdhaka ring pondok nyanggra antuk bawos banban
“Inggih beli..manah tityang sakeng ibi paling.
Santukan beli sakeng ibi.. ten wenten budal
napi ke mawinan Beli nenten budal ?
napi ke Beli mangguhang baya ring alase ?
mangda ledang Beli nartayang, indik Beli sane sujati ring sikian titiang “.

-20-

Lubdhaka manyawis alus
“Tumben lacur pesan Beli
kasanja sing maan apa
peteng tusing bani mulih
jejeh cadang macan galak
duwur kayu Beli ngesil

-21-

I Lubdhaka raris nyawis taler antuk bawos alus banban
“Adi..tumben jani lacur pesan Beli maboros
Nganti ka sanja abesik tusing maan buron
Suba peteng, jejeh pesan beli mulih ka pondok
Beli jejeh, dijalan cadang macan kabinawa
Lantas Beli nginep di alase, di punyan kayune ngesil“.

-22-

Sing sirep beli duk iku
Mangenehang solah beli
Morosin buron setata
Tuah ngawe sakit ati
Ibi beli masemaya
Suwud solah Himsa Karma

-23-

Ditengah alase beli tusing nyidayang pules
Beli sing pules sawireh ngenehang solah beli ane suba-suba
Beli setata maboros, tuwah memati-mati
Solah beli ento tuwah ngawe sakit ati dogen
Ento krana beli duges ibi suba masemaya
Beli masemaya suwud ngambekang solah mamati-mati.

-24-

SINOM

Sane istri ngucap suksma
Reh rabine kenak prapti
Salanturnyane Lubdhaka
Maboros ten kantun malih
Maabyan karyane mangkin
Bawos banggras nenten kantun
Solah nenten brakapakan
Ngawe ledang kadang wargi
Asih asuh
Maring damuh Hyang Bethara

-25-

Sane istri matur suksma ring Ida Hyang Widhi Wasa
Antuk rabine ten mangguh baya kenak rawuh
Inggih…carita I Lubdhaka salanturnyane
I Lubdhaka nenten kantun maboros kadi riin
Sane mangkin karyan ipun wantah maabyan
Yan mabawos ipun nenten kantun banggras
Solah ipune taler stata ngardi ledang wargi
Asih kumasih
Ring salwiring damuh Ida Hyang Bathara sami.

-26-

SEMARANDANA

Crita I Lubdhaka mangkin
Sampun lingsir sungkan raat
Ngeruguh ipun mabawos
“Uduh cening pianak bapa
Bapa sing sida naanang
Bapa tiben gering agung
Mirib suba panemaya“.

-27-

Inggih…lantur caritayang indik I Lubdhaka
Sane sampun wreda tur sungkan raat pisan
Raris ipun mabawos sada ngruguh
“Uduh…cening pianak bapa ajak makejang, niiing.
Bapa tusing pesan nyidayang naang sakite
Sawireh sakit bapa ane jani kaliwat raat pesan
Mirib suba panemayan bapa ngalahin cening jani“

-28-

Puput mabawos ngeringih
Raris padem I Lubdhaka
Panakne sinami repot
Ngaben nyekah manut dresta
Sampun puput kaupakara
Atman I Lubdhaka lantur
Ngungsi genah ring niskala

-29-

Inggih, sapupute I Lubdhaka mabawos sada ngruguh
Raris malecat pramanan I Lubdhaka
Maka sami pianakne gupuh nyawisang upakara
Layon I Lubdhaka kaabenang lantur Nyekah
Sesampune puput layonne kaupakarain
Inggih critayang indik pmargin atmannyane
Atman Lubdhaka ngungsi genah ring niskala

-30-

Atman I Lubdhaka raris
Rawuh maring marga sanga
Atman ipun bingung bengong
Ten uning dija pamarga
Raris rawuh cikrabala
Ngresin ati ngoros ipun
Katur ring Hyang Suratma

-31-

Inggih,kacrita lantur atman ipun I Lubdhaka
Atman I Lubdhaka rawuh ring marga sanga
Ring teleng marga sanga atman I Lubdhaka bingung
Atman I Lubdhaka ten uning ring genah dija jagi katuju
Ring kalaning punika raris bala cikrabala rawuh
Cikrabala kabinawa pesan raris ngoros atman I Libdhaka
I Lubdhaka raris katur ring Ida Sang Hyang Suratma.

-32-

GINADA

Hyang Suratma masabda
“Eh..atma nyen adan cai
Geginan caine apa“
I Lubdhaka raris matur
“Parab tityang I Lubdhaka
Jeg ngewai
Maboros karyan tityang“.

-33-

Ida Sang Hyang Suratma raris masabda
“ Eh..cai atma, nyen adan caine ?
Tur apa geginan cai di mercepada ?
I Lubdhaka raris matur nartayang raga
“ Inggih Ratu.. titiang maparab I Lubdhaka
Geginan tityang saraina
Wantah maboros geginan tityange ring mercapada

-34-

Hyang Suratma manimbal
“Yening keto solah cai
Nto madan Himsa Karma
Mamati-mati satuwuk
Jani sandang dosan iba
Satus warsi
Kalablab di kawah nraka“

-35-

Ida Sang Hyang Suratma malih masabda
“Eh Lubdhaka…yen saja keto solah cai ane sujati di mercapada
nto cai ngambekang ane madan Himsa Karma
cai masolah mamati-mati, nto solah jele pesan
nah… ane jani sandang dosan ibane
satus tiban makelonne
cai patut kalablab nandang lara dikawah neraka”

-36-

DURMA

Cikrabala ngoros atman I Lubdhaka
Katigtig sapanjang margi
Surapsara prapta
Melanin atman Lubdhaka
Cikrabala erang gati
Matandang wirang
Metu yuda rames gati

-37-

Raris atman I Lubdhaka kaoros olih cikrabala sami
Sapanjang margi atman I Lubdhaka katigtig
Daweg punika raris rawuh Surapsara akeh pisan
Raris Surapsara maka sami melanin atman I Lubdhaka
Tan sipi erang cikrabala sami nyingak pidabdab Surapsara asapunika
Raris cikrabala sami manangkepin
Punika mawinan metu raris yuda sane rames.

-38-

Kasuwen-suwen kasor sang cikrabala
Surapsara budal gelis
Ngayot I Lubdhaka
Katur ring Ida Sang Hyang Siwa
Hyang Yama duka pisan
Tur gegesonan
Ngungsi Hyang Siwa Pramangkin

-39-

Sampun suwe mayuda, raris sang cikrabala kasor
Raris gelis para Surapsarane sami budal
Atman I Lubdhaka kagayot ring jempana emas
I Lubdhaka raris katur ring Ida Sang Hyang Siwa
Nyingak indik punika Ida Sang Hyang Yama duka pisan
Raris Ida gegesonan
Ngungsi genah Ida Hyang Siwa ring Siwa Loka

-40-

PANGKUR

Hyang Yama raris masabda
“Inggih Ratu sane ngawi awig gumi
Ayu ulah ayu pangguh
Ala ulah ala kecap
I Lubdhaka corah polih linggih ayu
Ratu nguwug awig jagat
Janten tulad damuh sami“

-41-

Ida Sang Hyang Yama gelis mawecana natasang
“Inggih Ratu Hyang Siwa…Ratu sane ngawi awig-awig ring jagate
sira masolah becik polih linggih sane becik
prade masolah kawon polih linggih sane kawon
nanging I Lubdhaka skala solah ipun corah mangkin icen Ratu linggih becik
yan asapunika indike… I Ratu sane nguwug awig-awig
Sampun janten panjake nulad pamargin Ratu kadi asapunika”

-42-

PUCUNG

Dabdab alus
Hyang Siwa raris mawuwus
“Dewa Hyang Yama
Unduk Lubdhaka ne yukti
Jani ingsun
Manartayang apang seken

-43-

Dabdab alus wyakti
Ida Sang Hyang Siwa raris mawecana
“ Uduh…….Dewa Bethara Yama
Apa unduk I Lubdhaka sane sujati di jagate
Ane jani manira
Nto lakar dartayang manira apang pastika

-44-

Tilem pitu
Panglong ping pat belas iku
Nira ngelar yoga
Yoga bratha Siwa Ratri
Daweg iku
Lubdhaka sareng mayoga

-45-

Ring kalaning Tilem Kapitu
Daweg punika nemonin pangelong kaping pat belas
Kalaning punika nira ngelar yoga semadi
Yoga ne gelar nira duk nika madan Yoga Siwa Ratri
Raris daweg punika
I Lubdhaka sareng mayoga ngajak nira.

-46-

Janjin ingsun
Damuh mayoga duk iku
Kalebur dosannya
Dosan I Lubdhaka sami
Sida lebur
Antuk ngelar Siwa Yoga

-47-

Manira masemaya
Asing damuh sane ngelar yoga duk panglong ping pat belas Tilem Kapitu punika
Asing dosane sida kalebur
Raris salwiring dosan I Lubdhaka maka sinamian
Maka sami kalebur
Santukan I Lubdhaka daweg punika sampun ngelarang Yoga Siwa Ratri “.

-48-

GINANTI

Hyang Yama raris mawuwus
“Indik I Lubdhaka riin
Tityang sampun tatas pisan
Wantah magadang awengi
Dados kaucapang mayoga
Dija mungguh indik niki“

-49-

Wawu asapunika bawos Ida Sang Hyang Siwa raris Ida Sang Hyang Yama mawecana
“ Inggih Ratu Hyang Siwa….punapi indikm solah I Lubdhaka dumun
Solah ipun tityang sampun uning maka sinami
I Lubdhaka duk punika wantah magadang
Ipun wantah magadang, dados ratu mawosang ipun mayoga
Ring dija munggah indike kadi asapunika?“.

-50-

Hyang Siwa raris mawuwus
“Mangda Dewa tatas uning
Pari indik I Manusa
I Manusa sering lali
Sering lali maring raga
Taler lali maring Widhi

-51-

Raris Ida Sang Hyang Siwa nyawis antuk bawos banban
“ Dewa Hyang Yama…mangda I Dewa tatas nira jani nartayang
Sane dartayang manira indik i manusa ring mercapada
Sujatinne i manusa sering pisan lipia
I Manusa sering lipia, engsap ring raga
Tios lali ring raga taler lali ring Ida Sang Hyang Widhi

-52-

Antuk laline mangliput
Mawinan manahne paling
Sering masolah dursila
Raris nira ngicen margi
Masrana antuk majagra
Ngajahin manusa eling

-53-

Santukan i manusa kaliput antuk solah lali
Punika sane ngawinang manah ipun setata paling
Antuk manahe paling raris ipun seringmasolah ten patut
Mangda nenten paling raris nira ngicen pamargi
Pamargine sane patut kamargyang inggih punika majgra kala Siwa Ratri.
Tetuwek majgra ngajahan I manusa mangda setata eling, eling ring raga.

54-

Bratha Siwa Ratri lantur
Majagra wewehin malih
Antuk bratha upawasa
Malih siki ne utami
Majagra lan upawasa
Monobrtaha anggen ngenepin

-55-

Sane mangkin nira jagi nartayang Brata Siwa Ratri selanturnyane
Sane kabawos Brata Siwa Ratri ne madia,
majagra malih kawewehin antuk brata tiosan
Inggih punika kawewehin antuk brata upawasa, tan keni pangan kinum
Tur sane malih siki sane kabawos pinih utama, inggih punika ngelarang brata majagra,lan upawasa malih kawewehin
Punika kawewehin antuk brata monobrata, inggih punika meneng tan pangucap.

-56-

GINADA

Hyang yama manimbal ngucap
“Tityang meled pisan uning
Napi mawinan Bethara
Kalaning Tilem Kapitu
Nganggen galah nagun Brtaha
Ledang ugi
I Ratu mangkin nartayang

-57-

Ida Sang Hyang Yama malih mawecana
“Inggih Ratu Sang Hyang Siwa…sane mangkin tityang meled mangda tatas.
Sane takenang tityang punapi mawinan I Ratu.
Inggih punika ring kalaning Tilem Kapitu punika.
Duk punika anggen I ratu galah nangun brata ne utama.
Mangda ledang I Ratu.
Nartayang ring sikian tityang”.

-58-

Hyang Siwa raris masabda
“Suksman Tilem Pitu niki
Pitu ngawe peteng manah
Surupa rupa ne ayu
Dhana sugih arta brana
Guna raris
Inggih ipun kapradnyanan

-59-

Ida Sang Hyang Siwa raris gelis mangucap.
Inggih punika nira jagi nartayang napi suksman Tilem Kapitu punika.
Suksman Tilem Kapitu pepitu sane ngardi peteng yadin punyah manah I manusa.
Peteng pitu kaping ajeng Surupa mateges punyah antuk kajegegan yadin kabagusan.
Dhana inggih ipun punyah antuk arta brana
Raris guna.
Inggih ipun punyah antuk kawagedan.

-60-

Kulina wangsa utama
Yowana nedeng taruni
Sura nika tuak arak
Kasuran wanen mamuwuk
Punika sapta timira
Sane ngardi
Manah damuh kapetengan

-61-

Kulina inggih punika punyah antuk marasa embas ring wangsa luwih.
Yowanan inggih punika punyah antuk merasa raga nedeng taruna.
Sura inggih punika punyah antuk tuwak arak lan salwir tetayuban sane ngranayang punyah.
Kasuran inggih punika punyah antuk merasa raga paling wanen
Punika maka sami bacakan Sapta Timira.
Punika sami ngardi
Manah panjake sane kaliput janten punyah.

-62-

SINOM

Tata Siwa Ratri Bratha
Semeng dina Siwa Ratri
Mangda asuci laksana
Ring surya katur pejati
Kamulan daksina saji
Ring ajeng ngaswata katur
Lingga wit widuri petak
Don pisang kayu aledin
Taler katur
Sesayut pangambeyan

-63-

Tata brata Siwa Ratri sajangkepnyane puniki
Semeng pesan pangelong kaping pat belas
Sang ngelarang yoga patut masuci laksana
Ring sanggar Surya katur upakara pejati
Raris ring Sanggah Kamulan katur daksina
Taler ring ajeng ngastawa katur upakara
Cawisang lingga mawit sakeng widuri putih
Lingga punika aledin antuk daun pisang kayu
Taler katur
Upakara sesayut lan pangambeyan.

-64-

Ring sandikala ngastawa
Maring lingga uleng ati
Ida hyang Siwa astawa
Lantur muspa tengah wengi
Semeng ruput muspa malih
Mangda ten arip ngaliput
Gita lubdhaka tembangan
Becik anggen suluh urip
Benjang pungkur
Ten kantun solah dursila

-65-

Ring sandikalane malih ngawit mangastawa
Kayune ngastawa ulengang ring linggane
Kala punika ne astawa Ida Sang Hyang Siwa
Pangastawa salanturnya ring tengah wengi
Benjang semengan malih ngastawa apisan
Raris mangda nenten kaliput antuk aripe
Durusang mangkin ngurit gita Sang Lubdhaka
Gita Lubdhaka becik anggen suluh kauripan
Mangda benjang pungkuran
Nenten kantun masolah sane nenten becik.

-66-

DURMA

Hyang yama kenyem manis mawecana
“ Inggih Ratu Maha Luwih
Wawu tityang tatas
Indik Suwa Ratri Bratha
Tityang nglungsur pamit mangkin “
Ida Hyang Yama
Ka Yama Loka mawali.

-67-

Raris Ida Sang Hyang Yama mawecana sada makenyen
“Inggih Ratu…sane banget wangiang tityang
Sane mangkin wawu tityang tatas uning
Sakadi asapunika wyakti pulah-palih bratha Siwa Ratrine
Sane mangkin tityang nglungsur pamit ring I Ratu”.
Raris Ida Sang Hyang Yama
Gelis ngungsi linggih ida ring Yama Loka.

-68-

PAMUPUT
( DURMA )

Punika sampun katur gita Lubdhaka
Anggen srana nundung arip
Miwah suluh solah
Mangda ten iwang pamargi
Mogi sweca Hyang Kawi
Ngiring puputang
Sineb antuk Prama Shanti

-69-

Inggih para pamiarsa…asapunika daging gita geguritan Lubdhaka
Gita Lubdhaka becik anggen srana nundung arip kalaning Nyiwa Ratri
Becik anggen nyuluhin raga.
Mangda i raga ten iwang pamarga malih.
Dumogi Ida Sang Hyang Kawi sweca
Ngiring mangkin puputang jantos iriki
Wesananing atur sineb antuk Parama Shanti
“Om Shanti Shanti Shanti Om“

~ Article view : [1024]