Kacrita di Banjar Kawan, wewengkoning koripan ada anak pacul ngelah pianak muani adiri madan I Pucung. Gegaene I Pucung sing lenan teken mapikat dogen di umane, nanging ke nyalah utu pesan tangkepne mapikat, di masan padine mara embud. Dadi sing pesan ia taen maan kedis, dening tusing ada kedis ngalih amah, krana padine puyung. Dening keto, med kone ia mapikat. Jani demen kone ia teken kuluk. Nanging masih keto, sabilang nagih ngidih konyong sig pisaganne begbeg konyong ane mara lekad dogen nagih idiha. Dening konyong ane tagih idiha nu cerik buina tonden ngedat, kadena konyong ento buta, dadi buung dogen ia ngidih konyong. Dening keto undukne I Pucung gedeg kone ia, dening makejang kenehne tuara misi. Uli sekat ento tusing pesan ia taen kija-kija buin, begbeg nyingkrung dogen jumahne. Ping kuda-kuda kaden suba bapanne nglemekin, apanga ia nulingin ka carik, nanging masih ia tuisng nyak. Dening keto gedeg kone bapanne, nanging ia tusing nigtig wiadin ngwelin I Pucung, krana ia suba kelih. Depina dogen ia jani pragat nengnenga dogenan.
Makelo-kelo demen kone ia teken anak luh, nanging gede kone kenehne, nget putran Ida Sang Prabu Koripan kone demenina. Budi morahan teken bapanne sing kone ia juari, dening ia suba ngasen teken dewek gedeganga. Dadi ibuk pesan kenehne I Pucung ngenehang Ida Raden Galuh, mabudi ngalih ka puri tusing bani. Jani ngae kone ia daya, mangdena ia nyidaang makatag Raden Galuh.
Sedek dina anu, ka puri kone ia tangkil ring Ida Sang Prabu. Di mara ia neked di bancingah, ada kone perekan tepukina ditu lantas ia ngomong, ”Ih jero parekan, nawegang tiang nunas tulung ring jerone, wekasang tiang ngapuriang, aturang jagi tangkil ring Ida Sang Prabu!”
Masaut parekane, ”Inggih mangda becik antuk tiang ngaturang ring Ida Sang Prabu, jerone sapasira?”
”Aturang titiang I Pucung saking banjar Kawan!” Majalan lantas parekane ento ngapuriang matur ring Ida Sang Prabu, ”Nawegang titiang mamitang lugra ring Palungguh Cokor I Dewa, puniki wenten kaulan Palungguh Cokor I Dewa saking banjar Kawan, ipun jagi tangkil ring Palungguh Cokor I Dewa.” Ngandika Ida Sang Prabu, ”I Pucung ento apa kone ada buatanga ia teken nira?”
”Matur sisip titiang Ratu Dewa Agung, antuk punika tan wenten titiang uning.”
”Nah lamun keto, tunden suba ia mai!” Ngajabaang lantas parekane ngorahin I Pucung tundena ngapuriang. Majalan lantas I Pucung ngapuriang. Sasubane neked ditu, lantas ia mamitang lugra ring Ida Sang Prabu.
”Ih to iba Pucung, apa ada buatang iab mai?”
Matur I Pucung, ”Inggih matur sisip titiang Ratu Dewa Agung, wenten tunasang titiang ring Cokor I Dewa.”
”Nah apa Pucung?”
”Inggih sapunapi awinan ipun pantune sane wau embud dados ipun puyung, kalih asune wau lekad dados ipun buta?”
Ngandika Ida Sang Prabu, ”Ento kenken nyen kaden nira awinanne, nira sing pesan nawang. Men yan cai, keneken awananne dadi keto?”
”Antuk punika tan kamanah antuk titiang. Nanging yan banggyang Cokor I Dewa asapunika kewanten, kamanahan antuk titiang gelis jaga rusak jagat druene.”
”Men jani kenken ben madaya, mangdane gumine tusing uug?”
”Inggih yan manah titiang saking tambet, becik mangkin karyanang banten paneduh aturang ring Ida Betara Dalem. Manawi wenten kasisipan Palungguh Cokor I Dewa, mangda sampunng Ida Betara banget menggah pamiduka.”
”Nah lamun keto ja keneh caine, kema tegarang neduh ka pura Dalem. Sing ada kapo pakayunan Ida Betara teken nira, nira lakar ngiring dogenan. Nah antiang dini malu akejep, nira nu nunden panyeroane ngae banten. Apang nyidaang maturan dinane jani, kadonga jani tumpek. Yan suba pragat bantene, cai men nagturang ajak I Mangku Dalem ka pura!”
”Inggih,” keto aturne I Pucung.
Gelisang satua, sasubane pragat bantene, majalan lantas I Pucung nyuun banten, ngojog kumah pamangkune.
”Jero Mangku, Jero Mangku, tiang nikaanga mriki ring Ida Sang Prabu, ring pura Dalem. Samilah ipun banten puniki jerone kandikaang makta ka pura. Tiang mapamit dumun abosbos jaga kayeh,” aketo baana melog-melog Jero Mangku teken I Pucung, lantas ia ngenggalang ka pura Dalem tur ngenggalang macelep sig gedonge ane tanggu kelod. Sawatara ada suba apanginangan ia nongos ditu, rauh lantas jero Mangku makta banten tur ngojog sig jalan I Pucunge ngoyong. Ditu lantas Jero Mangku nagturang banten tur nunas teken Ida Betara mangadane gumine di Koripan karahayuan.
Sasubanne Jero Mangku suud ngantebang, ngomong lantas I Pucung uli jumahan gedonge. Mapi-mapi ia dadi Betara, kene kone munyine, ”Ih iba Bapa Mangku, nyen nunden iba mai maturan, nunas kaluputan teken nira?”
Masaur Jero Mangku, ”Inggih titiang kandikaang antuk pramas Palungguh Betara, Ida Sang Prabu nuna Satua kaluputan ring palungguh Betara, dening pantune wau embud puyung kalih asune wau lekad ipun buta.”
Buin ngomong I Pucung, ” Ih iba Bapa Mangku, nira ngiangin lakar kaluputan nanging yan Ida nagturang okane Ida Raden galuh.” Dening keto munyin I Pucunge kadena pangandikan Ida Betara, dadi budal lantas dane. Teked di jabaan purane mreren lantas dane di batan punyan baingine, sambilanga dane ngantiang I Pucung.
Buin kejepne pesu lantas I Pucung uli gedonge tur jagjagina Jero Mangku lantas ia matakon, ”Men, sapunapi Jero Mangku, wenten minab wacanan Ida Betara?”
”Nah melah suba cai ka puri ngaturang teken Ida Sang Prabu pangandikan Ida Betara. Bapa sing ja bareng kema, reh jumah ada tamiu ngantiang.” Dening keto pangandikan Jero Mangku, dadi kendel pesan I Pucung, dening guguna pamunyin gelahne teken Jero Mangku, tur lantas ia majalan nagpuriang.
Sasubane I Pucung nganteg di purian, ngandika raris Ida Sang Prabu, ”Men Kenken Pucung, ada pawacenan Ida Betara tekening iba, tegarang tuturang apang nira nawang?”
Matur I Pucung, ”Inggih wenten Ratu Dewa Agung. Asapuniki wewacan Ida Betara ring titiang. Ih iba pucung, kema aturang wecanan gelahe teken gustin ibane buatne nira ledang lakara ngicenin Ida kaluputan, mangdane gumine karahayuan, nanging yan Ida kayun ngaturang okane, Ida Raden Galuh teken nira. Asapunika pangandikan Ida Betara teken titiang. Inggih sane mangkin asapunapi pakayunan Palungguh Cokor I Dewa, dening asapunika pakayunan Ida Betara?”
”Nah yan keto pakayunan Ida Betara, anake buka nira sing ja bani tulak teken pakayunan idane. Sakewala gumine karahayuan, nira dong ngaturang dogen. Da buin mara abesik panak nirane karsaanga, kadong makadadua, nira lakar ngaturang,” Ditu ngendelang dogen kenehne I Pucung dening lakar kaisinin idepne nganggon Raden Galuh kurenan.
Matur buin I Pucung, ”Inggih yan asapunika pakayunan Palungguh Cokor I Dewa, margi rahinane mangkin ratu, aturang Ida, anak Cokor I Dewa ring Ida Betara mangda gelis Ida rauh, titiang ja ngiringang Ida, jaga aturang titiang ring Ida Betara Dalem.” Ditu lantas Ida Sang Prabu ngandikain parekane ngandikaang ngaturin okane lanang Ida Raden Mantri, kandikaang ngapuriang. Ida Raden Mantri sedek kone di jabaan. Majalan lantas i parekan ka jabaan nagturin Ida Raden Mantri. Ida Raden Mantri raris ngapuriang tangkil ring ajine.
Ngandika Ida Sang Prabu, ”Cening bagus, nah ne jani bapa ngorahin cening, buate arin ceninge karsaanga teken Ida Betara Dalem. Bapa ngaturang i anak Galuh teken Ida Betara, dening bapa tuara bani tekening anak tuara ngenah, buine pang gumine karahayuan. Yan bapa tusing ngaturang i anak Galuh, pedas rusak gumine. Men cening kenken kayune?”
Matur Ida Raden Mantri, ”Inggih yan sampun asapunika pakayunan Guru aji, titiang tan panjang atur malih. Ledang te pakayunan Guru Aji kewanten.”
Dening aketo aturne Raden Mantri, lantas I Patih kandikaang nuunang peti lakar genah I Raden Galuh. Sasubane Ida Raden Galuh magenah di peti, lantas petine kancinga tur seregne tegulanga di duur petine.
Ngandika Ida Sang Prabu, ”Ih iba Pucung, nah ne suba pragat i anak Galuh mawadah peti, kema suba tegen petine aba ka pura Dalem aturang i anak galuh teken Ida Betara. Ne seregne di duur petine mategul. Da pesan iba nyemak seregne ene, depin dogen dini, satonden ibane neked di pura. Buin ingetang pabesen nirane, sing iba makita manjus nyen di jalan pejang petine di duur pundukanne tur seregne depang masih ditu mategul.”
”Inggih”, keto aturne I Pucung tur lantas ia majalan negen petine misi Ida Raden Galuh.
Beh magregotan kone ia negen petine ento. Ban kenehne bes sanget lakar maan kurenan okan Ida Sang Prabu, dadi sing kone asena baat. Di jalan nepukin lantas ia tukad ditu ia mreren di duur tukade, dening ia makita manjus. Petine pejanga kone di duur pundukanne tur seregne depina masih ditu. Di makirene ia tuun lakar kayeh, matur kone ia teken Raden Galuh, ”Ratu Raden Galuh Cokor I Dewa driki dumun, kenakang kayune diriki. Titiang ngaonin Cokor I Dewa ajebos, titiang jagi tutunan manjus, dening ongkeb pesan tan dugi antuk titiang naanang kebuse.” Dening Ida Raden Galuh mawadah peti dadi sing kone pirenga atur I Pucunge.
Suud I Pucung matur keto, tuunan lantas ia ka tukade kayeh baan klangenne maan yeh ning. Ditu rauh lantas Ida Raden Mantri sameton Ida Raden Galuh nandan macan pacang anggen Ida ngentosin sametone. Sasubane Ida Raden Mantri rauh sih tongos petine neto, ngelisangf lantas Ida Raden Mantri nyereg petine tur kamedalang arine. Sasubane Ida Raden Galuh medal, jani macane kone celepang Ida tur kakancing, seregne buin kone duur seregne genahang Ida. Ngelisang raris Ida Raden Mantri nalaib sareng Ida Raden Galuh budal ka Koripan. Buat isin petine kasilurin tusing kone tawanga teken I Pucung.
Sasubanne ia suud kayeh lantas ia menekan. Teked ba duuran dingeha kone krasak-krosok di tengah petine. Ngomong lantas I Pucung, ”Inggih Ratu Raden Galuh, menggah menawi Cokor I Dewa dados krasak-krosok wau kaonin titiang manjus. Margi mangkin Cokor I Dewa mlinggih sareng titiang. Cokor I Dewa pacang anggen titiang kurenan. Samalihipun titiang sampun ngadianang Cokor I Dewa woh-wohan luir ipun : buluan, salak, croring miwah manggis. Pacang rayuan Palungguh Cokor I Dewa sampun wenten jumah titiang kagianang antuk panyeroan Palungguh Cokor I Dewa, titiang maderbe meme. Sampunang te kenten mengah Cokor I Dewa, mangkin iringa ja Cokor I Dewa budal.”
Gelisang satua majalan lantas ia I Pucung ngamulihang negen petine. Sasubane neked jumahne, kauk-kauk lantas I Pucung nagukin memene, ”Meme, Meme, amapakin tiang jlanan, tiang ngiring Ida Raden Galuh mulih. Tiang anak suba icena nunas Ida Raden galuh teken Ida Sang Prabu. Matelah-telah men memene ditu jumahan icange apan kedas, krana tiang lakar nglinggihang Ida ditu, uli semengan Ida tonden ngrayunang.” Memenne tusing ja ia nawang keneh panakne, slelegan kone mara ia ningeh pamunyin panakne buka keto. Dadi ampakina dogen jlanan tur I Pucung ngenggalang macelep kumah meten, tur lantas ia ngancing jlanan uli jumahan petine pejanga kone di pesareane.
Critayang jani suba tengah lemeng tur meme bapane suba melah pulesne pada, ditu lantas ia buin ngomong ngrumrum isin petine, ”Inggih Ratu raden Galuh, matangi Cokor I Dewa merem sareng titiang!” Suud ia ngomong keto, lantas petine ento serega tur ungkabanga. Mara petine ento ungkabanga, tengkejut pesan I Pucung dening petine misi macan. Ditu lantas I Pucung sarapa teken macana. Mati lantas I Pucung.
Buin manine semengane, dunduna lantas ia teken memene uli diwangan, dening suba tengai ia tonden bangun. Kadena panakne sajaan ngajak Raden Galuh. Kanti ping telu kone memene makaukan, masih sing kone sautina, lantas tinjaka kone jlanane. Ya mara mampakan jlanane, ya magroeng lantas macane jumahan. Beh tengkejut memene tur buin ngenggalang ngubetang jlanan. Ditu lantas ia gelur-gelur ngidih tulungan teken pisagane ditu. Liu pada anake nyagjagin ia tur makejang pada ngaba sikep. Ditu matiaga lantas macane totonan. Sasubane I Macan mati, mulihan lantas memene, dapetanga panakne suba mati tur nu tulang-tulangne dogen.
Teka goak nyokcok kuud, satua bawak suba suud.
~ Article view : [365]